หากท่านได้มีโอกาสเข้าไปสัมผัสหมู่บ้านเล็กๆในชนบทของประเทศไทย ท่านจะได้เห็นภาพผู้สูงอายุหลายๆท่านนั่งจับกลุ่มพูดคุยกันอยู่นอกบ้านและยังมีเด็กเล็ก ๆ วิ่งเล่นกันอย่างสนุกสนานในโรงเรียน แต่เราก็มักจะไม่ค่อยพบเห็นผู้ใหญ่วัยทำงานมากมายนัก ทั้งนี้ก็เนื่องมาจากสภาวะเศรษฐกิจในปัจจัยที่กลุ่มคนวัยทำงานจำนวนมากต้องพากันออกจากบ้านเกิดเพื่อมาหางานทำในกรุงเทพฯ หรือตามหัวเมืองจังหวัดใหญ่ๆ ทำให้จำเป็นต้องละทิ้งผู้สูงอายุและเด็กๆอาศัยในชุมชนเพียงลำพัง
การเปลี่ยนแปลงด้านจำนวนประชากรที่มีกลุ่มผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในประเทศไทย ได้ก่อให้เกิดเป็นปัญหาต่อผู้สูงอายุในด้านสุขภาพจิต สุขภาพกาย และการบริหารจัดการทางการเงิน
การดูแลผู้สูงอายุนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย เมื่องบประมาณของรัฐไม่เพียงพอและบุตรหลานของหลายๆครอบครัวต่างก็ไมได้อาศัยใกล้ชิดกันเหมือนในอดีต จึงนับเป็นเรื่องท้าทายอย่างมากสำหรับประเทศไทยที่ต้องเผชิญสถานการณ์ เช่นนี้
คุณนวลจันทร์ พลใส เป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในจังหวัดอุบลราชธานี ซึ่งเป็นจังหวัดติดกับเขตชายแดน ประเทศลาว และกัมพูชา ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย (หรือภาคอีสาน) ในฐานะอาสาสมัคร คุณนวลจันทร์ ได้อุทิศเวลา และแรงกายตลอดทั้งปีเพื่อช่วยเหลือสมาชิกในชุมชนให้ได้รับการดูแลนสุขภาพที่จำเป็นสม่ำเสมอ ตั้งแต่จัดสรรตารางเข้าพบแพทย์ให้กับสมาชิกฯ ตลอดจนการเข้าไปเยี่ยมผู้ป่วยติดเตียงถึงที่พักอาศัย
“ในฐานะอาสาสมัคร เราอยากจะตอบแทนคุณแผ่นดินที่เราเติบโตมาและมีส่วนร่วมในการช่วยพัฒนาสังคม” คุณนวลจันทร์กล่าว “เราได้ทำหน้าที่ผู้ช่วยคุณหมอและได้ช่วยเพื่อน ๆของเรา เรารักในสิ่งที่เราทำ”
ถึงแม้คุณนวลจันทร์จะมีความตั้งใจและความทุ่มเทอย่างมาก แต่ก็ยังคงต้องการ การสนับสนุนเพื่อที่จะสามารถดูแลสมาชิกได้อย่างดีที่สุดและทั่วถึง คุณนวลจันทร์ได้ออกจากโรงเรียนตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ดังนั้นความรู้ด้านการดูแลสุขภาพส่วนใหญ่มาจากประสบการณ์ตรง ในการต่อสู้กับโรคเบาหวานของตัวเธอเอง รวมถึงการได้ดูแลน้องสาวที่ต้องต่อสู้กับโรคมะเร็ง
และในปี พ.ศ.2560 คุณนวลจันทร์และอาสาสมัครด้านสุขภาพในจังหวัดอุบลราชธานี ก็ได้พบกับเรื่องราวๆดีๆ ที่ได้เกิดขึ้นกับชุมชน เมื่อมูลนิธิคีนัน ฯ และมูลนิธิไฟเซอร์เริ่มดำเนินโครงการ “ไฟเซอร์ รู้-เฒ่า-ทัน-สุข” ซึ่งเป็นโครงการฝึกอบรมอาสาสมัครให้สามารถมีองค์ความรู้ที่จำเป็น และนำไปปฏิบัติเพื่อช่วยเหลือสมาชิกชุมชนคนอื่นๆ ให้สามารถแก้ไขปัญหาด้านสุขภาพกาย สุขภาพจิต และมีเงินออมได้
คุณนวลจันทร์ ได้ทราบถึงปัญหาที่เกิดกับผู้สูงอายุหลายๆคน เช่น การต้องอยู่โดดเดี่ยวในสังคมซึ่งก็อาจกลายเป็นเรื่องอันตรายถึงแก่ชีวิต เพราะเมื่อคนหนุ่มสาวต้องออกจากบ้านจังหวัด เพื่อเข้าไปหางานทำในเมืองใหญ่ และต้องทอดทิ้งพ่อแม่ให้อยู่ตามลำพัง ทำให้เกิดความเสี่ยง เป็นภาวะโรคซึมเศร้าได้
“ เมื่อผู้สูงอายุอยู่คนเดียวก็จะคิดมาก กระวนกระวายใจ และรู้สึกเหงาซึ่งเป็นสาเหตุของการเกิดโรคซึมเศร้า และทำให้รู้สึกเป็นภาระแก่ผู้อื่น”
คุณนวลจันทร์กล่าวถึงคุณยายท่านหนึ่งที่อาศัยอยู่ในชุมชนเดียวกัน ซึ่งต้องประสบกับสถานการณ์เช่นเดียวกันนี้หลังจากที่สมาชิกในครอบครัวต้องย้ายออกจากบ้านไป คุณนวลจันทร์จึงได้เข้าไปช่วยเหลือพร้อมต้อนรับคุณยายให้มาเยี่ยมเยียนที่บ้านได้ หลังจากนั้นไม่นาน คุณยายท่านนี้ จึงเริ่มมาหาคุณนวลจันทร์ทุก ๆวัน และได้คอยช่วยเหลือเตรียมอาหารในตอนเช้าไปขายที่ตลาดเป็นประจำทุกวัน
“ตั้งแต่คุณยายมีเพื่อนคุย สุขภาพจิตก็ดีขึ้น เราผูกพันธ์และรักกันเหมือนญาติ”
ขณะเดียวกันความเครียดจากปัญหาทางการเงินก็ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ เพราะถ้าหากมีรายได้ไม่เพียงพอและไม่มีเงินออม ผู้สูงอายุก็ไม่สามารถรับมือกับสถานการณ์ฉุกเฉิน ในเรื่องการรักษาพยาบาล หรือเรื่องอื่น ๆ ได้ โดยหลังจากคุณนวลจันทร์ได้เข้าร่วมโครงการ คุณนวลจันทร์ก็คอยแบ่งปันความรู้ให้กับสมาชิกชุมชนคนอื่นๆอยู่เสมอ เกี่ยวกับความสำคัญของการบริหารจัดการการเงิน ควบคู่ไปกับด้านโภชนาการ และการออกกำลังกาย
คุณนวลจันทร์ยกตัวอย่างถึงสตรีท่านหนึ่งที่ใช้จ่ายมากเกินพอดี ซึ่งหมดเงินไปกับการซื้อลอตเตอรี่เสี่ยงโชคเป็นหลัก โดยไม่คำนึงถึงปัญหาการออมเงินในระยะยาว คุณนวลจันทร์จึงแนะนำให้นำเงินเก็บจากการซื้อลอตเตอรีไปฝากธนาคารแทน เพียงระยะเวลาไม่กี่เดือน สุภาพสตรีท่านนี้ก็สามารถมีเงินออมถึง 60,000 บาท ซึ่งนับว่าเป็นการเปลี่ยนแปลงชีวิตไปในทางที่ดี
ตลอดระยะเวลาที่ได้เข้าร่วมโครงการ “ไฟเซอร์ รู้-เฒ่า-ทัน-สุข”คุณนวลจันทร์ได้คอยช่วยเหลือสมาชิกในชุมชนและเป็นแบบอย่างที่ดีมาโดยตลอด คุณนวลจันทร์ กล่าวเสริมว่า “โครงการ ไฟเซอร์ รู้-เฒ่า-ทัน-สุข ถือว่ามาถูกทางแล้ว และผู้สูงอายุทุกท่านก็สามารถนำความรู้นี้ไปปรับใช้ได้กับตนเอง”
งานด้านอาสาสมัครสาธารณสุขมักไม่ค่อยได้รับการเปิดเผยสู่สังคมมากนัก ถึงเรื่องราวความเสียสละและความเอื้ออาทรของคนทำงานแต่บุคลากรเหล่านี้ถือว่ามีความสำคัญอย่างยิ่ง ต่อกลุ่มผู้สูงอายุในประเทศไทยที่มีจำนวนเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ วันนี้เรามาช่วยกันเพื่อให้ประเทศไทยก้าวสู่งสังคมผู้สูงอายุได้อย่างมีคุณภาพและยั่งยืน
ท่านสามารถอ่านเรื่องราวเกี่ยวกับงานด้านสังคมผู้สูงอายุในประเทศไทยเพิ่มเติม ได้ที่ www.kenan-asia.org/nextgen-aging
